Độ bão hoà oxy trong máu của bạn ra sao khi ở vùng cao?

Với độ cao bình quân hơn 4.000 m so với mực nước biển, Tây Tạng được biết đến như cực cao của trái đất với hệ sinh thái khác hẳn những nơi chúng ta từng sinh sống. Hầu hết du khách đến Tây Tạng du lịch đều cảm thấy khó chịu với các triệu chứng sốc độ cao và cần phải mất một đến vài ngày để thích ứng. Thế bạn có bao giờ thắc mắc xem độ bão hoà oxy trong máu (Sp02) của bạn ở Tây Tạng sẽ như thế nào và bạn có nhất thiết phải dùng thêm oxy (thở oxy) khi ở Tây Tạng không?

Độ bão hòa oxy trong máu là gì?

SpO2 là viết tắt của cụm từ Saturation of peripheral oxygen - độ bão hòa oxy trong máu ngoại vi. Hiểu một cách khác, SpO2 là tỷ lệ hemoglobin oxy hóa (hemoglobin có chứa oxy) so với tổng lượng hemoglobin trong máu. Hemoglobin là một protein được tìm thấy trong các tế bào hồng cầu, quyết định màu đỏ của hồng cầu.

Chỉ số Sp02 có thể được đo bằng phép đo xung thông qua một thiết bị khá nhỏ gọn, hoạt động bằng cách phát ra và tự hấp thu một làn sóng ánh sáng đi qua các mạch máu hoặc mao mạch trong đầu ngón tay, đầu ngón chân hoặc dái tai. Sự thay đổi của sóng ánh sáng xuyên qua ngón tay, ngón chân hoặc dái tai sẽ cho biết kết quả của phép đo SpO2 vì mức độ oxy bão hòa gây ra các biến đổi về màu sắc của máu.

Trong mùa dịch Covid này, chúng ta được nghe rất nhiều về thiết bị này để đo độ bão hoà oxy trong máu người bị nhiễm bệnh và cũng không ít người tìm kiếm mua thiết bị để đo. Các chuyên gia y tế đều cho rằng nếu độ bão hoà oxy Sp02 từ 94% trở lên là bình thường.

Điều gì xảy ra ở trên độ cao?

Nếu bạn sống ở mực nước biển và đến thăm Tây Tạng, độ bão hoà oxy Sp02 của bạn đo được sẽ là 88% hoặc thấp hơn một xíu. Điều này là hoàn toàn bình thường và không có gì phải quá lo lắng. Ngay cả khi bạn hoàn toàn khoẻ mạnh (không bị sốc độ cao) thì độ bão hoà oxy ở vùng cao cũng sẽ dưới 90%.

Biểu đồ dưới đây được đăng trên một tạp chí khoa học về việc nghiên cứu độ bão hoà oxy trong máu bình thường ở các mức độ cao khác nhau:

Biểu đồ trên cho thấy nếu ở mực nước biển Sp02 của bạn là khoảng 96% thì ở độ cao 4000m nó chỉ khoảng 84%. Điều này là hoàn toàn bình thường bởi vì nồng độ Hemoglobin trong máu của bạn tăng cao khi ở độ cao.

Các nghiên cứu đều chỉ ra rằng từ độ cao 2500m so với mực nước biển trở lên, cơ thể bạn bắt đầu có phản ứng với độ cao và nồng độ SP02 do được cũng sẽ khác so với khi bạn ở mực nước biển. Mặt khác, nếu bạn chỉ đi du lịch lên các vùng tương đối cao như Đà Lạt (khoảng 1500m) thì sẽ không có quá nhiều khác biệt về SP02 so với ở mực nước biển.

Có nên lạm dụng thở oxy khi du lịch đến vùng cao?

Rất nhiều du khách mang theo máy Sp02 lên Tây Tạng hay Bolivia để đo và thấy nồng độ oxy trong máu thấp hơn 94% thì lo lắng, vội vàng thở oxy ngay cả cơ thể khoẻ mạnh và thích ứng với độ cao. Điều này vô cùng có hại bởi việc lạm dụng oxy (bình oxy rời, hệ thống oxy trong các khách sạn ở Tây Tạng) sẽ làm cơ thể bạn bị "nghiện" oxy và hoàn toàn phụ thuộc vào nó mà không thể tự thích ứng với độ cao.

Với kinh nghiệm nhiều năm dẫn đoàn đi vùng cao tôi luôn khuyến khích khách hàng của tôi tự tập thích nghi với độ cao và chỉ sử dụng oxy khi thực sự rất rất cần thiết. Tôi từng biết nhiều đoàn khách, có lẽ vì quá VIP nên được trang bị oxy cực kỳ đầy đủ và trải qua cả 4-5 ngày ở Lhasa trong khách sạn để thở oxy và không tham quan đâu được cả, chỉ vì họ lạm dụng oxy ngay từ khi đến (có lẽ do lo sợ các triệu chứng sốc độ cao ban đầu) và họ bị nghiện, không thể để cơ thể tự thích nghi với độ cao.

Kết luận

Nếu bạn đi du lịch vùng cao (Tây Tạng, vùng Andes ở Nam Mỹ...), bạn có thể chuẩn bị một thiết bị đo oxy để an tâm tuy nhiên cần hiểu rõ cơ chế ở trên để không quá lo lắng khi độ SP02 của bạn thấp hơn 94%. Ngoài ra hãy tập thích nghi với độ cao mà đừng lạm dụng sự trợ giúp từ oxy, nếu không cơ thể bạn sẽ bị nghiện oxy và bạn sẽ bỏ lỡ chuyến đi thú vị.

Migola Travel Sưu tầm và Tổng hợp