Kyrgyzstan – Quốc gia du mục cuối cùng trên trái đất

Đằng sau những dãy núi mờ xa thẳm đó là một quốc gia tưởng chừng như yên bình nhưng sự thật hoàn toàn không như thế mà đầy biến động về mọi mặt đó chính là Kyrgyzstan.

Địa hình

Nằm ở độ cao trung bình gần 3000 m so với mực nước biển vì vậy diện tích gần 2000 km² trong đó 93% là đồi núi, hơn 40% diện tích đất nước cao trên 3000m và phần lớn đều bị đóng băng vĩnh cửu. 

Người ta gọi đất nước này là Thụy Sĩ của Châu Á. Dãy Thiên Sơn là linh hồn của đất nước. Đỉnh Jengish Chokusu cao gần 7500m, đại hình đặc biêt với những dãy núi chạy vắt ngang làm cô lập các nhóm dân cư phía Bắc – Nam. Đặc biệt vào mùa đông khi tuyết phủ kính những con đường, có một dải thảo nguyên nhỏ và hẹp phía Tây. Đây cũng là đất nước nằm trong lý trình Con Đường Tơ Lụa xưa. Cư dân đã tận dụng đường đèo để vượt qua địa hình trắc trở này chủ yếu là những con đường dọc biên giới với Trung Quốc ngày nay.

Khí hậu

Vùng đất khắc nghiệt này vào mùa đông hầu như đóng băng toàn bộ còn vào mùa hè có những nơi lên tới 40⁰C. Khí hậu lục địa với gió từ Siberia làm cho đất nước lạnh âm tới 30⁰C, và nhiệt độ duy trì trong vùng dân cư từ 0 đến – 15⁰C, còn vào mùa hè nhiệt độ chênh lệch đáng kể từ 5 – 30^oC, khoảng 4% bao phủ là rừng và 4,5% là hồ tự nhiên, phần lớn là rừng Taiga còn hồ thì phân bố rộng khắp. Hồ Issyk Kul trong giống con rồng là hồ trên núi lớn thứ 2 sau hồ Titicaca ở Nam Mỹ. Nó là hợp lưu của rất nhiều dòng suối nhỏ trên núi chảy xuống nhìn từ xa như một vùng biển giữa núi non hiểm trở, là một tiềm năng quý giá cho đất nước xa biển này.

Những lãnh thổ lạ đời

Qua lịch sử hình thành từ nhiều triều đại thì tộc thuộc Kygrzstan lúc nào cũng bị đô hộ sau đó đến thời đế quốc Nga và Liên Bang Xô Viết, đặc biệt là Stalin muốn chia lãnh thổ theo thành phần sắc tộc tuy nhiên do không đồng đều và bị xem kẻ, sống chung trong một lãnh thổ và hậu quả là lãnh thổ trong lãnh thổ ra đời và rất phổ biến ở liên bang Xô Viết.

Ngày 31/08/1991 Kyrgystan là nước cộng hòa đầu tiên trong 5 nước tuyên bố độc lập và tiếp theo là 4 nước còn lại, sự phân chia ngày xưa trở thành ranh giới địa lý sau khi độc lập tuy nhiên khá dị đó là lãnh thổ Kyrgistan trong Kazakhstan có 1 là Barak còn 4 phần lãnh thổ Kazakhstan trong Kyrgyzstan có 4 đó là Shohimardon, Sokh, Jani – Ayil và Chon – Kara đó là lý do vì sao thường xảy ra tranh chấp và bạo lực nhưng tạm ổn trong những năm gần đây.

Quốc gia du mục

Họ thường di chuyển đàn gia súc lên cao vào mùa hè và xuống thấp vào mùa đông khác với những quốc gia du mục như Mông Cổ sống trên vùng Thảo Nguyên còn quốc gia này phần lớn là núi, vì vậy đất đai tư không có ý nghĩa với họ, họ sống trong những căn lều được gọi là Yurk, căn lều rất dễ tháo rời này trở thanh một phần không thể thiếu trong đời sóng hằng ngày, kỷ lục dựng lều nhanh nhất là 17 fut.

Nằm phía nóc của lều là Tandak biểu trung cho trung tâm lá cờ, 40 tia sáng đại diện cho 40 dân tộc du mục của đất nước từng lang thang trên các đồng cỏ của vùng núi Trung Á này. Ngựa vẫn đóng 1 vai trò lớn trong đời sống hàng ngày của người dân dùng vào mục đích di chuyển và thực phẩm, những món ăn thức uống chế biến từ sữa ngựa rất phổ biến nơi đây. Cứ 2 năm 1 lần thì đại hội thể thao du mục thế giới diễn ra 1 lần, họ tổ chứ những trò chơi đặc trưng của Kyrgyzstan và một số trò đặc trưng của các bộ tộc du mục khác nữa, họ luôn thương yêu và đùm bọc lẫn nhau đúng theo tiêu chí giúp đỡ của những người du mục.

Dân cư và kinh tế

Với một diện tích rộng lớn tuy nhiên dân số đất nước này chỉ có hơn 6,5 triệu người với diện tích hơn 200 ngàn km²  thì đó là một khác biệt quá lớn so với Thụy Sĩ mà chỉ giống về  độ cao và nhiệt độ, vì mật độ dân số Thụy Sĩ đông hơn nhiều lần, phần lớn dân cư tập trung ở xung quanh thủ đô Bishkek và hồ Issyk – kul cũng như là một số thung lũng có đất canh tác nông nghiệp và các khu công nghiệp khác, về ngôn ngữ thì tiếng Kyric là ngôn ngữ chính thức tuy nhiên vì để phù hợp quá trình mua bán trao đổi với Nga nên tiếng Nga được hầu hết người dân sử dụng như ngôn ngữ thứ 2, đa số người dân theo Hồi Giáo dòng sunni còn lại là chính thống giao Nga, Do Thái và Phật giáo…

Đây là một quốc gia đầu tư nhiều cho giáo dục, cụ thể là 6% GDP cho giáo dục đứng thứ 27 thế giới, chính vì vậy tỷ lệ biết đọc và biết viết rất cao tới 99% dân số biết đọc biết viết, giáo dục phổ cập từ 1 đến 15 tuổi bắt buộc phải đến trường. Tuy nhiên còn nhiều điều phải cải thiện về giáo dục vì còn khá lạc hậu so với thế giới.

Migola Travel Sưu Tầm và Tổng Hợp