Bí ẩn của Petra – Thành phố cổ trong lòng núi đá

Cách thủ đô Amman của Jordan khoảng 185km về phía tây nam, Petra là một thành phố cổ đại được khắc trong lòng đá được Johann Ludwig Burckhardt khám phá ra vào năm 1812. Với vẻ đẹp tự nhiên và kiến trúc cổ lộng lẫy,  nơi này là điểm du lịch hấp dẫn du khách khắp nơi trên thế giới khi du lịch Jordan.

Petra càng nổi tiếng hơn khi một số cảnh của bộ phim “Indiana Jones và cuộc thập tự chinh cuối cùng” được quay tại đây. Trong cốt truyện của bộ phim, Petra được đặt ở “hẻm núi vầng trăng lưỡi liềm” và là vùng đất của Chén Thánh.

Trước khi bị xâm chiếm bởi người La Mã vào năm 106 sau Công nguyên, Petra là thủ phủ của tộc Nabataeans, tộc người được biết đến lần đầu tiên vào năm 312 trước Công nguyên khi họ sống sót qua cuộc chinh phạt của Antigonus, một trong những người kế nhiệm của Alexander Đại đế. Trong những năm này, tộc Nabataeans được cho rằng đã sống cuộc sống du mục và Petra khi ấy có lẽ chỉ là địa điểm của những lều trại và các kiến trúc giản đơn. Tộc Nabataeans sử dụng chữ viết Aramaic và điều khiển các đoàn buôn đi qua vùng.

Sự thay đổi đã diễn ra khi nhu cầu trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia tăng cao. Petra dần trở thành trung tâm thương mại giữa Ả-rập, Mesopotamia, Ai Cập và đông Địa Trung Hải. Thời kỳ thịnh vượng của thành phố diễn ra cách đây khoảng 2000 năm với cư dân được dự báo ở mức 20.000 người, cho đến khi người La Mã thôn tính vùng đất này và giành quyền thống trị cả con đường thông thương quý giá. Thành phố dần dần bị tàn phá bởi hàng loạt các trận động đất và cuối cùng bị bỏ hoang.

Những ngôi nhà và nguồn nước

Dựa vào những phân tích về các ngôi nhà còn sót lại ở Petra, ta thấy được các ngôi nhà được khắc trong đá khoảng 2.100 năm trước, khi người dân rời bỏ các lều trại để sống trong những ngôi nhà khắc trong đá, bắt đầu thời kỳ thành thị hóa.

Đường phố chính của Petra được biết đến như con đường với những hàng cột, được xây dựng ở phía nam của thị trấn Wadi Musa. Các bức tường kết hợp với các mỏ đá ở Petra được xây dựng ở phía bắc và nam của thị trấn, biến thành phố thành nơi khó xâm lược.

Petra cũng phát triển một hệ thống bơm nước cầu kỳ với các hệ thống kênh, ống dẫn và bể chứa mang nước về cho dân. Các bằng chứng về hệ thống này đã được các nhà khảo cổ tìm thấy trong một cuộc khảo sát sinh lý học ở vùng lân cận con phố chính của Petra.

Tuy nhiên, theo thời gian, những kiến trúc về lăng mộ và đền chùa của thành phố đã bị lu mờ dần.

“Kho báu”

Petra có rất nhiều các lăng mộ, từ thiết kế đơn giản, chứa rất nhiều hố chôn trong một lăng mộ đá không trang trí đến những thiết kế tinh xảo. Hầu hết các lăng mộ được xây dựng ở rìa thành phố, phía trên đường phố chính.

Khazneh là lăng mộ nổi tiếng nhất của Petra, tiếng Ả-rập có nghĩa là “Kho báu”. Sở dĩ có tên gọi như vậy vì người dân địa phương đã từng tin rằng ngôi mộ chứa kho báu bí mật. Ngày nay, các nhà khảo cổ học gọi nó là lăng mộ cao hai tầng.

Kích cỡ măt tiền được đo với chiều cao 39 mét và chiều rộng 25 mét với thiết kế chủ yếu theo cấu trúc Hy Lạp, các cột được xây dựng theo kiểu Corin, lối đi nằm dọc với hình ảnh mô tả hai anh em song sinh huyền thoại Castor và Pollux. Phía trên trung tâm là hình ảnh một người phụ nữ có thể là hình ảnh mô phỏng của Isis - một vị thần Ai Cập. Hình ảnh sáu nữ chiến binh huyền thoại trong thế giới cổ đại cũng được thể hiện rõ nét.

Các hình ảnh được minh họa cũng bao gồm quái vật sư tử đầu chim và đại bàng, hai con vật có cánh được coi là biểu tượng của chiến thắng. Cùng với đó là hình ảnh các loài thực vật như cây anh túc, nho và cây lựu. Hình hoa hồng, biểu tượng của hoàng tộc cũng được tìm thấy, chứng tỏ rằng đây là mộ của một vị vua.

Bên trong ngôi mộ được thiết kế khá đơn giản với một hành lang dẫn tới ba phòng, phòng lớn nhất nằm ở trung tâm với dài 12,5 mét, rộng 11 mét và cao khoảng 10 mét. Ba phòng cho thấy rằng trước đây có ba quan tài được đặt. Cho đến nay, chưa có nghiên cứu nào xác đinh ai được hon trong mộ cũng như chính xác thời điểm xây dựng. Nhà nghiên cứu Andrew Steward trong sách “Khám phá Petra” nói rằng có thể đó là mộ của Vua Aretas IV, mất vào năm 15 sau Công nguyên và có hai người vợ.

Các ngôi đền cổ đại

Các cư dân cổ đại của Petra tin rằng ba ngôi đền được đặt gần đường chính được xây dựng trong thời kỳ thịnh vượng của thành phố khoảng 2000 năm trước.

Một trong số đó là Oasr al-Bind. Ngôi đền bảo tồn với chiều cao của tường là 23 mét. Để đến được sảnh chính với kích thước mỗi bề của sảnh khoảng 28 mét, một người sẽ phải leo 19 bậc thang lên tới chỗ dừng rồi 8 bậc nữa qua 4 cái cột để đến được hành lang của đền. Phía cuối là Nơi Cực Thánh. Hình ảnh được mô tả trong đền cho thấy rằng cấu trúc này có thể được xây dựng dành cho vị chúa Dushara.

Một cấu trúc khác được các nhà khảo cổ học gọi là “Đền lớn” với một sảnh đường nhỏ có thiết kế giống như một phòng giao hưởng hiện tại, đủ lớn để chứa 600 người, sảnh đường này có thể được sử dụng cho những buỗi lễ tôn giáo. Nổi bậc trong số những họa tiết ở ngôi đền là hình ảnh những đầu voi được khắc trên đá vôi.

Ngôi đền thứ ba, một phần được đặt trên ngọn đồi là đền của các con sư tử có cánh. Sở dĩ nó được gọi như vậy là bởi hình ảnh của những con thú với đôi cánh này được tìm thấy gần bệ thờ.

Bản thân ngôi đền có kích thước khá nhỏ. Tuy nhiên, như nhà nghiên cứu Phillip Hammond chỉ ra trong cuốn sách “Khám phá Petra”, ngôi đền có rất nhiều các tòa nhà hỗ trợ, “là nơi ở của nhân viên đền, người hành hương chờ đợi để được vào đền, các vùng sản xuất kim loại và dầu, các thiết bị phục vụ và thậm chí sản xuất đồ giả cổ cho khách du lịch!”.

Migola Travel Sưu tầm và Tổng hợp