Đến Đôn Hoàng và tham quan hang đá Phật giáo Mạc Cao

Nằm trên Con đường tơ lụa, Đôn Hoàng là điểm giao thương quan trọng bậc nhất giữa phương đông và phương tây. Nơi đây thu hút khách đến du lịch Tân Cương bởi những hang đá kì vĩ cùng những tượng phật đồ sộ.  

Từ thời Hán, khi kinh đô Trung Quốc còn đóng ở Lạc Dương (nay thuộc Tây An, tỉnh Thiểm Tây), người Trung Quốc đã mở một con đường thương mại dài hơn chục ngàn cây số xuyên qua vùng tây bắc từ Tây An đến Đôn Hoàng, qua vùng Trung Á rồi sang tận La Mã. Đôn Hoàng vốn có vị trí rất đặc biệt, phía đông giáp Trung Nguyên, phía tây giáp Tân Cương nên khi ấy là yết hầu của Con Đường Tơ Lụa. Xưa kia, Đôn Hoàng do các bộ tộc thiểu số, chủ yếu là Hung Nô cai quản, từ thời Tây Hán mới nhập vào Trung Quốc.

Hang đá Mạc Cao là một hệ thống 492 ngôi đền cách trung tâm thành phố Đôn Hoàng, tỉnh Cam Túc, Trung Quốc 25 km về phía Đông Nam. Đây cũng được gọi là Thiên Phật Động. Các hang đá này là các công trình chạm khắc trong đá, thuộc dạng kiến trúc chạm khắc đá. Với lối kiến trúc độc đáo, du khách đã bị cuốn hút ngay từ lần đầu đặt chân du lịch Tân Cương.

Hang Mạc Cao là một ngôi nhà đá có quy mô lớn nhất, nội dung phong phú nhất và có giá trị nghệ thuật cao nhất Trung Quốc còn tồn tại cho đến ngày nay. Các tác phẩm nghệ thuật chủ yếu trong ngôi nhà đá này là các tượng điêu khắc và các bức bích họa. Hiện nay nơi này còn có 492 hang động, 45.000m² bích họa và 2415 pho tượng, 5 ngôi nhà gỗ từ đời Đường, Tống. Năm 1987 hang Mạc Cao đã được UNESCO công nhận là "Di sản văn hóa thế giới".

Truyền thuyết kể rằng, vào một đêm trăng sáng năm 366, một nhà sư đã nhìn thấy hàng nghìn đức Phật tỏa sáng trên bầu trời Minh Sa. Nghĩ rằng đây là vùng đất của đức Phật, ông làm một ngôi đền với bức tượng Phật bằng vàng ở vách núi bên sông. Sau này, một nhà sư khác có pháp danh Fa Liang đến thăm Đôn Hoàng và tạo một chiếc hang thứ 2. Trong vòng vài thập kỷ, 70 hang động đã được chạm khắc ở Mạc Cao.

Hang Mạc Cao là điểm dừng chân hấp dẫn trong chuyến du lịch Tân Cương, là kho tàng nghệ thuật Phật giáo to lớn nhất và được bảo tồn nguyên vẹn nhất cho đến ngày nay. Hang Mạc Cao nổi tiếng thế giới bởi các pho tượng điêu khắc và những bức bích họa, thể hiện nghệ thuật Phật giáo phát triển liên tục trong suốt hàng nghìn năm.

Khi khai quật hang động, người ta đã phát hiện rất nhiều tượng phật được điêu khắc tỉ mỉ cùng nhiều bích họa đặc sắc. Do hang Mạc Cao Đôn Hoàng nằm trên  Con đường tơ lụa, nên đây là nơi giao thoa của nhiều nền tôn giáo, văn hóa, kiến thức giữa phương đông và phương tây. Các loại hình nghệ thuật của nước ngoài và nghệ thuật dân tộc của Trung Quốc đã đan xen với nhau tại hang Mạc Cao. Phong cách nghệ thuật đa dạng muôn màu đã khiến kho báu nghệ thuật này trở thành cảnh quan sáng ngời rực rỡ.

Các tượng của hang Mạc Cao muôn hình muôn vẻ, trang phục và sự biểu hiện của mỗi pho tượng đều khác nhau, phản ánh bản sắc của từng thời đại. Bích họa trong hang Mạc Cao cũng rất hoành tráng, nếu như nối những bức bích họa đó lại với nhau thành một dải, có thể tạo thành một hành lang bích họa dài 30 km. Nhiều du khách khi đến đây không khỏi trầm trồ thán phục bàn tay tài hoa của các nghệ nhân điêu khắc. Bởi việc điêu khắc trên đá là không hề dễ dàng, cộng với hình dạng nhiều vách đá khá hiểm trở. Nhưng công việc vẫn hoàn thành và ngày nay chúng ta đã có hang đá Mạc Cao đồ sộ và hùng vĩ, điểm đến yêu thích với những người tôn thờ đạo Phật và mới lạ với những người ngoại đạo.

Những bích họa ở đây phần lớn đều mang đề tài Phật giáo, ví dụ hình vẽ các loại Phật, Bồ Tát, Ngọc Hoàng, những bức vẽ liên hoàn theo cốt truyện trong kinh Phật, những bức họa về sử tích Phật giáo, kết hợp với những truyền thuyết và nhân vật lịch sử về Phật giáo ở Ấn Độ, Trung Á và Trung Quốc. Ngoài ra, bích họa của các thời đại đã phản ánh đời sống xã hội, trang phục, đồ trang sức, tạo hình kiến trúc cổ đại, âm nhạc, múa, xiếc... của các tầng lớp và các dân tộc lúc bấy giờ. Vì thế, các học giả phương Tây coi bích họa Đôn Hoàng là “viện bảo tàng trên vách tường”. Nhờ những khám phá khảo cổ, nhiều người đã biết đến nơi đây và hang đá Mạc Cao nhanh chóng trở thành điểm dừng chân hấp dẫn trong chuyến du lịch Tân Cương. 

Đối với các nhà sư Mạc Cao, nghệ thuật thị giác có vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền các học thuyết tôn giáo. Để tạo ra những bức bích họa này, người ta phải đổ 3 lớp thạch cao lên một bức tường bằng phẳng để vẽ. Hiện có khoảng 2.415 bức tượng còn tồn tại ở Đôn Hoàng, nhiều bức được khôi phục từ triều Thanh. Trong các triều đại trước, mặt sau các bức tượng được gắn vào tường, đầu được làm riêng, sau đó đặt lên thân. Đến thời nhà Đường, các bức tượng mới được hoàn toàn tách ra.

Năm 1900, một mật thất tàng chứa rất nhiều sách tình cờ được phát hiện tại hang Mạc Cao và mật thất được gọi là Động Tàng Kinh. Trong động nhỏ chiều rộng ba mét dài cũng ba mét này chứa hơn 500 nghìn cuốn sách quý và những hiện vật lịch sử bao gồm, sách Kinh, văn thư, đồ thêu, tranh, gấm thêu hình Phật... niên đại của các hiện vật này đều có từ thế kỷ 4 đến thế kỷ 11. Nội dung của chúng liên quan đến các lĩnh vực xã hội như, lịch sử, chính trị, dân tộc, quân sự, ngôn ngữ văn tự, văn học nghệ thuật, tôn giáo, y dược, khoa học kỹ thuật v,v... của Trung quốc, Trung Á, Nam Á và châu Âu, được gọi là “Bách khoa toàn thư thời cổ Trung Quốc”.

Trải qua hơn 1000 năm, các nhà điêu khắc đã tạo ra hơn 400 ngôi đền trong hang với 45.000 m2 các bức bích họa. Đây là di sản được UNESCO bảo vệ và thu hút rất nhiều khách du lịch Tân Cương. Sự tiến bộ về kiến trúc của các hang Mạc Cao phản ánh ảnh hưởng từ Trung Quốc và các khu vực phía tây. Nhiều hang được cải tạo vào các triều đại sau này.

Hang từ thời Đường được coi là đỉnh cao ở Mạc Cao. Không giống như các bức tượng từ các triều đại trước, những bức tượng tách rời của thời này có thể được chiêm ngưỡng từ mọi phía. Màu sắc rực rỡ và các chi tiết sắc nét từ trang phục của tượng cũng phản ánh cuộc sống sung túc của các nhà sư thời bấy giờ.

Là kho tàng văn hóa quý giá của Trung Quốc, hang Mạc Cao luôn là điểm đến hấp dẫn trong chuyến du lịch Tân Cương. Khám phá những công trình Phật giáo trên đá sẽ là hành trình tìm đến sự yên bình với các giá trị tâm linh, tìm hiểu về thời kì hưng thịnh của Đông Hoàng cùng Con đường tơ lụa huyền thoại. Tour Con Đường Tơ Lụa - Thảo Nguyên Tân Cương còn nhiều điểm đến hấp dẫn khác đang đợi bạn đặt chân đến khám phá và trải nghiệm.

Migola Travel Sưu Tầm và Tổng Hợp