Nghệ thuật đi săn cùng đại bàng của người Kazakh ở Mông Cổ

Trải dài từ vùng Siberia của Nga xuống sa mạc Gobi của Mông Cổ, dãy núi Altai là một trong những nơi hoang vắng và khắc nghiệt nhất hành tinh. Đây là nơi sinh sống của số ít người Kazakh và Kyrgyz với truyền thống thuần dưỡng đại bàng săn mồi đã tồn tại hơn 4.000 năm.

Bộ tộc Kazakhs có khoảng 100.000 người là cộng đồng thiểu số lớn nhất ở Mông Cổ. Khi bước vào độ tuổi 14 – 15, các bé trai sẽ được học cách huấn luyện chim đại bàng đi săn. Truyền thống đi săn bằng chim đại bàng của người Kazakh đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ từ xưa đến nay, đây được xem là một nghệ thuật đáng tự hào và là một trong những nét rực rỡ nhất trong di sản văn hóa của người dân vùng Altai.

Người Kazakh bắt những con đại bàng nhỏ trong tổ ngoài tự nhiên, trên những vách đá cao cheo leo. Quá trình thuần dưỡng có thể mất từ 3 đến 4 năm. Trong khoảng thời gian này, thợ săn phải làm thân được với đại bàng bằng cách cho ăn bằng tay để chúng tin tưởng. Một chú chim đại bàng của vùng Altai khi trưởng thành có thể trọng khoảng 6 kg và có sải cánh từ 2,5 đến 3 mét và đặc biệt rất trung thành với chủ nhân, luôn bên cạnh họ và sẵn sàng chết vì chủ nhân của mình. Người Kazakh nói rằng, chim đại bàng có thể xua đuổi những điều xấu xa trong tâm hồn con người. Chúng mang đến cho mọi người sự lạc quan, vì thế người ta rất thích nuôi chim đại bàng.

Chim đại bàng trong giai đoạn trưởng thành có chế độ ăn rất cao, chỉ trong 2 ngày nó được ăn hết một con thỏ. Bằng cách này, người thợ săn rèn luyện chú chim đại bàng cách nhận biết mùi con mồi mà nó sẽ săn bắt. Lúc tập bay cho chú chim, người huấn luyện sẽ thưởng cho nó một miếng thịt thỏ mỗi lần bay đi và quay về đúng chỗ. Mỗi ngày, chú chim đại bàng được tập bay ở khoảng cách càng xa hơn.

Trong khi đưa đàn gia súc đi ăn, người ta không quên mang con chim đại bàng theo để nó làm quen với gia súc và cũng để nó biết rằng không được phép săn bắt các loài vật nuôi như dê hay cừu. Chăn nuôi gia súc là cách kiếm sống chủ yếu của người Kazakh.

Những cuộc đi săn thường diễn ra vào mùa đông khi các dấu chân cáo và động vật hiện rõ trên tuyết. Đại bàng sẽ đứng trên mỏm đá nhìn xuống. Thợ săn ở dưới gây tiếng động xua cáo ra khỏi hang. Khi đại bàng nhìn thấy cáo sẽ nhanh chóng sải cánh lượn xuống dồn con vật về gần phía chủ nhân. Đôi cánh dài và mạnh mẽ của chim đại bàng sống ở vùng núi Altai giúp chúng trở nên đặc biệt hơn so với loài đại bàng sống ở đồng cỏ. Trong mỗi chuyến đi săn, niềm tự hào của mỗi gia tộc được đặt trên đôi cánh của từng con chim đại bàng. Các thợ săn hy vọng chú chim của họ thật dũng mãnh để có thể săn bắt được con chó sói tinh nhanh. Đây không chỉ là một chuyến đi săn thông thường mà còn là cách tưởng nhớ tổ tiên. Mỗi thợ săn đều mong chim đại bàng của họ bắt được con mồi nhanh chóng. Khi bắt được con mồi, người thợ săn sẽ hô to tên của gia tộc mình.

Ngày nay chỉ còn khoảng 60% thợ săn dùng đại bàng đi săn thật. Còn lại là để trình diễn phục vụ khách du lịch Mông Cổ xem. Sẽ có những người mặc như thợ săn thực thụ, xuất hiện trong khu vực được xác định sẵn với một con đại bàng đậu trên tay. Du khách trả tiền để chụp ảnh cùng chúng. Những cặp đại bàng - thợ săn này không đi săn thực thụ.

Migola Travel Sưu tầm và Tổng hợp