Nghệ thuật nhuộm vải Batik – nét đẹp truyền thống của “Xứ sở vạn đảo”

Trong các chuyến du lịch đến với đất nước xinh đẹp Indonesia, bên cạnh những địa điểm du lịch hấp dẫn, du khách còn được hướng dẫn viên giới thiệu về Batik, nhưng có nhiều du khách vẫn chưa biết thực chất Batik là gì.

Batik chính là một tấm vải truyền thống được tạo ra bằng kỹ thuật nhuộm sáp và in các hoa văn bằng phương pháp thủ công truyền thống của người dân Indonesia. Nghệ thuật nhuộm vải batik đã xuất hiện từ rất lâu, ta có thể tìm thấy vải Batik ở rất nhiều các quốc gia của Tây Phi như Nigeria, Ghana, Cameroon và Mali, hoặc ở khu vực Trung Á trải dài trên nhiều quốc gia như: Indonesia, Thái Lan, Malaysia, Ấn Độ. Nhưng thật sự ở Indonesia, nghệ thuật nhuộm vải batik mới được đưa lên hàng đỉnh cao, vải batik Indonesia được xem như một thương hiệu nổi tiếng toàn thế giới bởi hoa văn được nhuộm theo lối truyền thống, cùng với giá trị thẩm mỹ và văn hóa sâu sắc. Để tôn vinh giá trị của nghệ thuật truyền thống này, nghệ thuật nhuộm vải batik của người dân Indonesia được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2009.

Tại Indonesia có rất nhiều nơi làm ra loại vải batik, khách du lịch Indonesia có thể dễ dàng bắt gặp những hình ảnh người dân nơi đây đang dệt vải, một cơ hội quý báu để khám phá và chiêm ngưỡng kĩ thuật dệt vải truyền thống này. Quá trình làm ra một tấm vải Batik bao gồm hai bước chính. Trước tiên người nghệ nhân bắt đầu bằng việc vẽ các hoạt tiết bằng sáp ong pha trộn với nhiều sắc độ khác nhau. Màu sắc truyền thống thường được sử dụng trong nghệ thuật nhuộm vải batik là màu nâu và màu chàm. Đó là những gam màu được chiết xuất dễ dàng từ thiên nhiên. Ngày nay, vải Batik có màu sắc rất đa dạng và phong phú, từ màu cam ráng chiều đến hồng và xanh lơ. Các họa tiết, hoa văn trên nền vải lúc đầu được vẽ bằng tay và sử dụng một dụng cụ gọi là canting, có hình dáng như một cây viết, đầu nhọn chĩa xuống phía dưới, phía trên hình phễu để đựng sáp. Phương pháp vẽ bằng tay theo lối thủ công này sẽ giúp cho các nghệ nhân thỏa sức sáng tạo theo ý thích của mình, cho nên du khách sẽ thấy rất hiếm khi các tấm vải batik có trùng một nội dung. Sau khi đã phơi khô, các nghệ nhân nhúng vào dung môi để hòa tan hết sáp, để lộ ra những hoa văn tuyệt đẹp. Các hoa văn, họa tiết cũng rất đa dạng từ cây cỏ, muông thú cho tới phong cảnh, đời sống sinh hoạt hằng ngày của người dân. Mỗi tấm vải batik không chỉ đơn giản là một sản phẩm may mặc mà nó còn chứa đựng những giá trị tinh thần và tâm huyết mà các nghệ nhân đã gửi gắm trong đó, toát lên được những nét độc đáo của văn hóa Indonesia. Vẻ đẹp độc đáo của vải Batik không lẫn vào nhau thu hút sự quan tâm của nhiều du khách quốc tế khi du lịch Indonesia.

Những tấm vải batik vời nhiều họa tiết khác nhau được người dân Indonesia chia ra nhiều phần khác nhau tùy theo mục đích sử dụng, nếu sử dụng hàng ngày thì các hoa văn sẽ đơn giản, nếu dùng trong những dịp lễ, tết thì hoa văn trang trí sẽ cầu kì hơn. Trang phục được sử dụng trong các buổi chiêu đãi cấp nhà nước thì người nam sẽ mặc áo sơ mi dài tay và batik dài toàn thân dành cho phụ nữ. Trong lễ cưới cô dâu chú rể sẽ mặc batik sidomukti tượng trưng cho cuộc sống lứa đôi hạnh phúc. Cha mẹ của cô dâu và chú rể mặc batik với họa tiết truntum tượng trưng cho những lời khuyên của các đấng sinh thành với mong ước cho đôi trẻ bước vào cuộc sống lứa đôi hạnh phúc, bền vững.

Ngày nay việc làm những tấm vải Batik thủ công không còn phổ biến như thời kì trước do tác động của kĩ thuật in hiện đại. Batik thật sự là một nghệ thuật truyền thống dân gian cần được giữ gìn và phát huy, bên cạnh đó Batik cũng là một món quà lưu niệm vô cùng ý nghĩa và độc đáo mà du khách có thể mua về tặng cho người thân và gia đình nếu có dịp du lịch Indonesia.

Migola Travel Sưu tầm & Tổng hợp